Data als het nieuwe goud, valse profeten in een innovatietheater en lippenstift op een varken.

In zijn nieuwe boek Data-Value-Creatie, geld verdienen in het digitale tijdperk, slaat Ken van Ierlant met een enorme mokerslag de IT-infrastructuur van organisaties in Nederland kapot. Volgens hem kan het merendeel van het IT-personeel naar huis en worden talloze ERP- en CRM-applicaties onberispelijk naar de prullenbak gestuurd. “We denken dat we digitaal transformeren, maar in feite maken we gewoon een vrij dure, ineffectieve efficiëntieverbetering zoals een stoomtrein 2.0. The Netherlands BV kan maar op één manier overleven: van applicatiegedreven naar datacentrisch werken. IT kost nu alleen nog maar geld en erodeert bedrijven.”

We hebben het te ingewikkeld gemaakt

Adviseur digitale vraagstukken, Ken van Ierlant, vergelijkt de IT-infrastructuur van Nederlandse organisaties met een bak vol losse Legoblokjes. Elke steen is een IT-toepassing en de kans is groot dat er een paar stenen bij elkaar liggen; gegevens worden gedeeld. ‘Maar 99 procent van alle systemen communiceert helemaal niet met elkaar’, weet Van Ierlant uit ervaring. ‘Voor elk probleem maken we een nieuwe toepassing (lees: we nemen een nieuw Lego-blok-ed.). Maar dat noem ik applicatiegericht werken.

Zo’n systeem werkt niet of heel slecht met andere IT-systemen. Ter indicatie: Philips werkte vroeger met 198 verschillende ERP-systemen!’ Volgens Van Ierlant is ook de huidige stand van zaken te verklaren. “We hebben in een innovatietheater te maken met valse profeten die een spoor van vernietiging en waardevernietiging hebben achtergelaten. De IT-industrie en de softwareleveranciers zijn gebaat bij het verkopen van zoveel mogelijk individuele systemen en het inhuren van veel IT-mensen als consultants voor een tijdrovende, dure implementatie. Wat dan vaak niet lukt.’ Van Ierlant maakt de vergelijking met een zak aardappelen. ‘Daar krijgt de boer twintig cent voor, in de supermarkt wordt die zak voor vier euro verkocht.

Dat is deels marge en werkelijk gemaakte kosten, maar een groot deel van de kosten zit in een uiterst ingewikkeld besturingssysteem dat we in een nog complexer logistiek proces hebben ingebouwd. Allemaal applicaties die iets doen, niet goed samenwerken en onderhouden moeten worden. Kijk naar de toeslagenaffaire. Ook hier hebben we het veel te ingewikkeld gemaakt. We weigeren het gewoon toe te geven. Er zit veel ongestructureerde data verborgen in legacy applicaties (oude systemen). Het ontketenen van AI op deze oude rotzooi genereert een onevenredige hoeveelheid onnodige gegevens, waardoor computers vastlopen en crashen of zinloze conclusies trekken op basis van gegevens die niet langer correct zijn.

Terwijl IT de aanjager was van de digitale transformatie in het begin van de digitaliseringsgolf, vormt IT in deze fase het grootste obstakel voor versnelling, aangezien bedrijven blijven voortbouwen op een oude erfenis. De IT-problematiek is eigenlijk een sociologische kwestie. CEO’s durven niet een heel leger IT’ers de deur te wijzen. En ze legden de vraag voor aan de CIO, CDO, CTO. En dat is geen goed idee. De CIO is juist een obstakel dat voortbouwt op een legacy van systemen. CIO’s hebben er belang bij om IT-systemen te blijven kopen om hun eigen rol te verdedigen.

Maar anno 2021 is IT een handelsartikel dat nauwelijks geld kost en dat je overal kunt krijgen voor een fractie van de kosten om het zelf te bouwen. Het kan allemaal zoveel slimmer, makkelijker en vooral goedkoper. We leggen problemen voor aan IT-professionals om ze op te lossen, maar veel organisaties hebben helemaal geen IT-probleem. Ze hebben een zakelijk probleem. Ze zijn niet winstgevend genoeg, maar ze vinden de winst niet in applicaties, maar in datamining. Boekhoudsystemen leggen alleen iets vast, je verdient er geen geld mee. Het is dode IT. In de kern gaat digitale transformatie niet over IT, maar over strategische keuzes die resulteren in een end-to-end datacentrische workflow waarmee u superflexibele nieuwe productmarktcombinaties kunt bouwen waarmee u echt geld kunt verdienen.

BV Nederland gaat ten onder

In zijn boek gaat Van Ierlant zelfs zo ver dat de BV Nederland aan zijn eigen ondergang werkt. “Al die investeringen in IT leveren geen geld op, maar kosten geld. Uiteindelijk zijn we bezig met het uithollen van de balansen. Zelfs de Nederlandse start-up scene is een confederatie van cappuccino-drinkende hipsters, gefinancierd door banken en gemeenten. Aan echt ondernemerschap ontbreekt het.’ Hij verwijst naar Israël. “Dat land produceert zoveel nieuwe bedrijven die allemaal naar de beurs gaan en erg winstgevend zijn. Israël heeft 126 Eenhoorns versus 23 voor de hele EU. En geen cent subsidie van de overheid. Silicon Valley wordt ook niet, zoals in Nederland vaak het geval is, gefinancierd door banken, gemeenten of subsidies. Deze bedrijven bestaan omdat ze waarde creëren. Nederland is al lang links en rechts ingehaald door China, Israël en Silicon Valley.’ En volgens Van Ierlant is er maar één weg die naar een winstgevende toekomst leidt: de weg van datamining. “Data is het nieuwe goud. Vergelijk het met olie. Je moet het ontginnen, verwerken en vervolgens op de markt brengen. Wat bedrijven moeten doen, is data centraal stellen. Ze moeten datacentrisch gaan denken. Er mag maar één Legoblokje in de IT-box zitten: een blok met data. Gegevens die je constant bijhoudt en van updates voorziet, zodat ze bruikbaar blijven.’ Volgens Van Ierlant is een volledige omkering nodig van wat organisaties nu doen. ‘Nu maken we oneindig veel applicaties, waar we vaak data per applicatie aan toevoegen. Maar vaak zijn die gegevens niet toegankelijk voor een andere app. Je moet data centraal neerzetten en alle applicaties die er omheen worden ontwikkeld vertrouwen op die ene dataset. Deze gegevens bevatten de waarde van uw bedrijf. Daar kun je geld mee verdienen.”

“In mijn PWC-tijd ontwikkelde de Nederlandse overheid een case study als voorbeeld. De uitkomst was dat als de overheid datacentrisch gaat werken, dit circa EUR 16 miljard aan jaarlijkse kosten bespaart en tegelijkertijd circa EUR 28 miljard aan operationele cashflow genereert met een DIA van circa EUR 24 miljard. We activeren deze DIA op de staatsbalans en brengen deze ten laste van de staatsschuld. In 20 jaar is het Nederlandse bedrijf verlost van zijn schulden en kan het gemakkelijk zorg, bouw etc financieren!“

Bibliotheek met IT

Misschien afgeplatte voorbeelden, maar volgens Van Ierlant vertellen ze alles. Uber en Airbnb bezitten eigenlijk niets. Ze hebben alleen een platform (data) gecreëerd waar andere partijen op kunnen aansluiten. Ze brengen vraag en aanbod bij elkaar. Van Ierlant: ‘Ze hebben dus helemaal geen last van dure, complexe IT-infrastructuren. Dat laten ze over aan de vraag- en aanbodpartijen. Ze maken winst met data. Ze zijn ook zo slim dat ze zogenaamde no-code software gebruiken. Zie dat ook als Legoblokjes, die je gewoon kunt kopen bij Google, Microsoft en Amazon. U kunt eenvoudig software uit een bibliotheek kiezen. De Airbnbs en Ubers van deze wereld hebben alleen een grondplaat waarop ze die gekochte Legoblokjes klikken. En ze werken echt samen. Die technologie is er gewoon. Organisaties kunnen er morgen mee aan de slag.

Ze doen het gewoon niet omdat ze vastzitten in het sociologische dilemma. Ze durven de stap niet te zetten omdat ze geketend zijn aan de IT-leveranciers, systemen die zijn gebouwd, zwaar opgetuigde IT-afdelingen en CEO’s die het niet snappen. Niemand zal morgen alle IT weggooien en overstappen op no-code systemen. Het lef ontbreekt volledig. Koppel er liever nog een ERP-systeem aan en bouw voort op een oude “erfenis”. Met nieuwe IT maken we het werk misschien wat makkelijker en lossen we problemen op. Toch blijft het lippenstift op een varken: een nieuwe versie van een bestaande app.

Incrementele verbeteringen. Het is een stoomtrein 2.0 met slechts enkele efficiëntievoordelen. Echte digitale transitie gaat over het volledig overboord gooien van je huidige IT-landschap en het overschakelen naar datacentrisch denken, en dat betekent niet een eindeloze opeenstapeling van verschillende niet-communicerende IT-systemen.” Wie datacentrisch werkt en “in de cloud” aan het werk gaat, is ook van een ander probleem verlost, leert Van Ierlant. “Deze systemen zijn allemaal AVG-proof. Daar hoef je ook niet meer over na te denken.’ En dit afgezien van de beveiliging die hard nodig is om criminelen uit onze kernsystemen te houden.

Je hebt nog niets gezien

In het nieuwe model dat Van Ierlant voorstaat, komen ook zaken als blockchain naar voren. Transacties worden niet meer binnen een bedrijf vastgelegd, maar in een keten. Aangestuurd ‘in de cloud’ door computers en decentrale systemen. Van Ierlant: ‘Dat vinden we nog steeds eng, maar het is de toekomst. Organisaties zouden maar één ding moeten doen: data op de eerste plaats zetten. Het minen ervan laat je over aan partijen als Amazon, Microsoft en Google. Dat kunnen ze veel beter. Je hebt nog niets gezien over die superkrachten. Ze staan pas aan het begin van wat ze kunnen bieden. Accepteer het, maak er gebruik van. Spotify doet dat ook en is enorm succesvol. Concentreer u op wat u waarde toevoegt: data. De winning hiervan levert net als vroeger olie op. Adyen is (qua marktwaarde) groter dan ABN en ING samen. Waarom?

Want de traditionele banken zijn bezig met constante IT-aanpassingen, uitgevoerd door een leger van interne en externe IT-experts. Het levert kleine incrementele verbeteringen op. Ze zijn profeten in een innovatietheater. Adyen gebruikt externe platforms en verdient geld door te focussen op data als bedrijfsmodel. Een bedrijf als Flow Traders heeft dat goed begrepen. Ik denk ASML ook, maar vooral omdat er veel slimme mensen werken en er een CEO is die het begrijpt. De gemiddelde CEO heeft echt geen idee hoe het is om datacentrisch te werken in plaats van applicatiegestuurd. Terwijl daar de winsten van de toekomst liggen. Deutsche Bank en HSBC hebben nu ook begrepen.

Ze werken samen met Google en Amazon en gaan grote delen van IT buiten het bedrijf plaatsen. In ruil voor datacentrisch denken en werken. Dat scheelt hen duizenden IT’ers en verhoogt de winstgevendheid.’ Van Ierlant typeert tachtig procent van alle IT in een organisatie als ballast. “Het heeft ook weinig zin om kunstmatige intelligentie of business intelligence op data los te laten als die overal verspreid is. Het is net als vissen. Je kunt vissen, maar ze bijten zelden en zeker niet allemaal. Waardecreatie komt voort uit de digitale immateriële activa (DIA) die je zelfs op de balans kunt activeren.’ Geen lippenstift op een varken, maar vissen in een vijver vol vissen.

De reis van Application-to-DATA-centric is een proces dat door de DATA van een organisatie loopt. Waarom? Omdat DATA gestolde kennis is en veel stil geld bevat. Als je alle ongestructureerde meta DATA van een organisatie indexeert, classificeert, categoriseert en opschoont, heb je nog maar gemiddeld 12% over. Die gegevens zijn dan schoon voor verdere verwerking. Opvallend is dat het applicatielandschap dezelfde kenmerken heeft als DATA. In dat opschoningsproces blijkt vaak dat 85% van alle applicaties geen waarde genereert in het bedrijfsproces. Alle ballast gaat overboord en u maakt kapitaal vrij in werkkapitaal.

Door die bedrijfsprocessen op te bouwen vanuit DATA door bijvoorbeeld geen codering te gebruiken in combinatie met. SAAS en een veelzijdig platform uit de Cloud zetten een proces van communicerende vaten in gang waarbij de transformatie zichzelf financiert (dus cashflowneutraal) en tegelijkertijd veel operationele cashflow genereert, waardoor de winstgevendheid van de organisatie exponentieel toeneemt. En dan hebben we het nog niet eens over DIA gehad..

DATA is DIA. Als je veel cashflow over DIA najaagt, zien we dat de DCF van een organisatie stijgt van normaal tussen 3-6 naar 15-25. Daarom zijn Google, TESLA, Apple Microsoft maar ook Adyen, Mollie en Flow traders zoveel waard.

Johan Cruijff zei: “wanneer je het beseft, zul je het zien”